Mięsień jest podstawowym elementem strukturalnym oraz funkcjonalnym ludzkiego układu mięśniowego. Nasze mięśnie składają się z tkanki mięśniowej, w której w skład wchodzą włókna mięśniowe, posiadające zdolność kurczenia się. Potrafią kurczyć się, dzięki znajdującemu się w ich wnętrzu aparatowi kurczliwemu (stworzonemu z włókienek białkowych, czyli filamentów). Do wywołania skurczu mięśnia konieczny jest impuls, pobudzający tkankę mięśniową do działania. Przeważnie impuls przesyłany do pobudzenia mięśni przekazywany jest przez neurony albo przez czynniki hormonalne (na przykład: oksytocyna pobudza skurcze macicy w trakcie porodu). Jedynie mięsień serca nie potrzebuje impulsu, ponieważ do skurczu pobudzają go specjalne komórki, nazywane nieraz rozrusznikami serca.
Ile mięśni ma człowiek?
Ciało dorosłego człowieka składa się z ok. 40 procent mięśni, przeciętnie jest to 42 procent u mężczyzn oraz 36 procent u kobiet. W ludzkim ciele znajduje się około 400-600 mięśni. Trudno jest precyzyjnie określić Ile mięśni ma człowiek. Do ustalenia dokładnego składu ciała pomocny okazuje się analizator składu ciała. Analizator InBody 120 gwarantuje dokładną analizę naszego ciała, dzięki czemu będziemy mogli śledzić na bieżąco nasze postępy ćwiczeń.
Wyróżniamy między innymi mięśnie:
- kończyn górnych
- tułowia (międzyżebrowe, brzucha, grzbietu)
- obręczy barkowej (kapturowy, naramienny, piersiowy)
- przedramienia
- ramienia
- ręki
- kończyn dolnych
- goleni (rupa przednioboczna, łydki od strony tylnej)
- stopy
- pośladkowo-biodrowo- lędźwiowe (obręcz miednicza)
- głowy oraz szyji
- twarzy (mięśnie mimiczne, czyli wyrazowe) znajdujące się w okolicy nosa, uszu, ust, oczodołów.
Rodzaje mięśni
Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje mięśni:
1. Mięśnie gładkie
- Wyścielają układ pokarmowy, drogi oddechowe, a także naczynia krwionośne.
- Nie męczą się, ich działanie jest mimowolne.
- W ich skład wchodzą wrzecionowate komórki z jednym jądrem komórkowym, znajdującym się w środkowym rejonie. Nie są prążkowane.
2. Mięsień sercowy
- Działa w sposób mimowolny, nie nuży się.
- To tkanka budująca serca.
- Poprzecznie prążkowany, położony w centrum, charakteryzuje się widlastym sposobem rozgałęzienia komórek.
- Przewodzi wolniej impulsy nerwowe aniżeli mięsień szkieletowy.
3. Mięsień szkieletowy
- Może się zmęczyć, jego sposób działania określany jest jako wolicjonalny.
- To z niego zbudowane są wszystkie mięśnie, dzięki którym nasze ciało rusza się (mięśnie pleców, bóg, rąk).
- Poprzecznie prążkowany, jego komórki są walcowate, natomiast jądra komórkowe umiejscowione peryferycznie. Komórki mieć parę jąder.
- Ruch mięśni szkieletowych zależy od aktywności w organizmie aktyny oraz miozyny.
Mięśnie szkieletowe dzielimy także ze względu na pełnioną przez nich rolę:
- przywodziciele
- odwodziciele
Antagonistyczne działanie mięśni wykorzystuje się przy treningach danej partii mięśniowej, dzięki nim ciało może rozwijać się w sposób równomierny. Warto ćwiczyć mięśnie czworogłowe uda wraz z mięśniami dwugłowymi uda.
Można również zastosować podział mięśni szkieletowych ze względu na ich przyczepy:
- mięśnie dwugłowe (biceps, dwugłowy uda)
- mięśnie trójgłowe (triceps)
- mięśnie czworogłowe (mięśnie uda)
Mięśnie szkieletowe dzielimy również, biorąc pod uwagę ich budowę włókien:
1. Mięśnie wolnokurczliwe (czerwone włókna mięśniowe typu I)
Ulegają aktywizacji w trakcie długotrwałych i wymagających ćwiczeń o średniej intensywności. Przeważają u sportowców trenujących zwłaszcza dyscypliny wytrzymałościowe (maratończycy). Nazywane są czerwonymi, gdyż mają w sobie duże ilości mioglobiny, energia, jaka je zasila, wywodzi się z przemian tlenowych. Odznaczają się w szczególności dużą wytrzymałością oraz małą siłą skurczu.
2. Mięśnie szybkokurczliwe (białe włókna mięśniowe typu I)
Ulegają aktywizacji w trakcie intensywnych, bardzo wymagających, lecz krótkich aktywności. Zwłaszcza takich jak dźwiganie ciężarów, boks, sprinty. Zawierają małą ilość mioglobiny, odznaczają się dużą siłą skurczu. Włókna te są niezwykle istotne w trakcie budowania sylwetki, gdyż to właśnie one zwiększają swoją wielkość. Stosunek włókien w danych mięśniach zależy od uwarunkowania genetycznego. Z tego względu można mówić o predyspozycji do różnych dyscyplin polegających na dynamiczności czy wytrzymałości.
Rola mięśni
Mięśnie szkieletowe nie odpowiadają jedynie za wykonywanie ruchów, pełnią również wiele innych funkcji. Przede wszystkim:
- stabilizują układ ruchu w trakcie aktywności fizycznej
- za ich pomocą utrzymujemy pionową postawę ciała
- zapobiegają kontuzjom w trakcie ćwiczeń
- utrzymują stawy w anatomicznej pozycji
- opowiadają za całą estetykę sylwetki
- oddziałują na mobilność w treningu i zakres ruchu
- wpływają na szybkość metabolizmu
- biorą udział w termogeneze